QUẺ HỎA THIÊN ĐẠI HỮU
Dưới đấy là lời giảng Quẻ Hỏa Thiên Đại Hữu theo sách "Kinch dịch - Đạo của tín đồ quân tử" của học giả Nguyễn Hiến Lê
||||:| Hỏa Thiên Đại Hữu (大有 dà yǒu)
Quẻ Hỏa Thiên Đại Hữu, đồ hình ||||:| còn phát âm là quẻ Đại Hữu (大有 da4 you3), là quẻ thứ 14 trong Kinc Dịch.
Bạn đang xem: Quẻ hỏa thiên đại hữu
* Nội quái là ☰ (||| 乾 qian2) Càn tuyệt Trời (天).
* Ngoại quái là ☲ (|:| 離 li2) Ly tốt Hỏa (火).
Giải nghĩa: Khoan dã. Cả có. Thong dong, dung dưỡng nhiều, độ lượng rộng, có đức dầy, chiếu sáng lớn. Kim ngọc mãn đường đưa ra tượng: vàng bạc đầy nhà.
Xem thêm: Kỹ Thuât Nuôi Heo Thịt - Kỹ Thuật Chăn Nuôi Heo Thịt Chất Lượng Cao
Giải thích của người Việt: Bổ sung thêm tượng: sở hữu tài phẩm vật chất và tinch thần ở mức cao nhất.
Xem thêm: Bài Văn Thuyết Minh Về Áo Dài Việt Nam, 14 Bài Thuyết Minh Về Chiếc Áo Dài Việt Nam
Đã cộng đồng với mọi người thì mọi người về với mình, mà sở hữu của mình cũng lớn, cho nên vì thế sau quẻ Đồng nhân, tới quẻ Đại hữu (có lớn).
Thoán từ:
大有: 元亨．
Đại hữu: Nguim khô cứng.
Dịch: Có lớn thì rất khô giòn thông.
Giảng: ☲ ở bên trên Càn là lửa ở bên trên trời, chiếu sáng mọi vật nlỗi vậy là “có lớn” Ly lại có nghĩa là văn minh, Càn là cương cứng kiện, gồm cả văn uống minc và cương cứng kiện cho nên vì vậy rất hanh khô thông.
Theo Thoán truyện: Còn một cách giảng nữa: quẻ này chỉ có một hào âm, nó thống lĩnh quần dương, 5 hào dương đều theo nó, có nghĩa là mọi người về với nó, mà nó được “có lớn”. Sở dĩ nó thống lĩnh được vì nó ở ngôi tôn mà lại đắc trung. Nó ứng hợp với hào 2, dương ở giữa quẻ Càn, như vậy nó vừa văn minch vừa cưng cửng kiện, ứng với trời (Càn) mà hành động đúng với thời.
Đại tượng truyện khuyên: người quân tử trong quẻ này phải ngăn uống đón ngay điều dữ lúc nó không phát hiện, và biểu dương việc tốt Lúc nó còn mập mờ để thuận mệnh tuyệt của trời (át ác dương thiện, thuận thiên hưu mệnh: chữ hưu ở đây là tốt).
Hào từ:
1.
初九: 无交害, 匪咎; 艱則无咎．
Sơ cửu: Vô giao hại, phỉ cữu; nan tắc vô cửu.
Dịch : Hào 1. dương : chưa làm việc gì tai hại, không có lỗi; tuy thế phải (cẩn thận) cư xử như gặp lúc gian nan thì mới khỏi lỗi.
Giảng: Đại hữu là có lớn. Hào 1 như con một nhà vinh hiển, còn trẻ, không làm gì tai hại thì không có tội, nhưng lại vì là bé nhà giàu, ít người ưa, nếu lại tự kiêu xa xỉ thì sẽ khiến oán ghét, cho nên vì vậy Hào từ khulặng sống vào chình họa khó khăn thì mới khỏi tội.
2.
九二: 大車以載, 有攸往, 无咎．
Cửu nhị: đại xa dĩ tái, hữu du vãng, vô cửu.
Dịch: Hào 2, dương : xe lớn chở nặng, đi chốn nào (ý nói làm gì) cũng được, ko có lỗi.
Giảng: Hào này giỏi nhất vào quẻ : dương cương mà đắc trung, vừa có tài vừa khiêm tốn, được hào 5, âm ở bên trên ứng hợp, nlỗi được vua hết sức tin dùng sẽ thành công, cho nên vì vậy ví với cỗ xe lớn chở nặng đi đường xa, đâu cũng tới được.
3.
九三: 公用亨于天子, 小人弗克．
Cửu tam: Công dụng hưởng vu thiên tử, tiểu nhân phất khắc.
Dịch: Hào 3, dương : nlỗi bậc công (hầu) mở tiệc mời thiên tử hạng tiểu nhân ko đương nổi việc đó.
Giảng: Thời xưa chữ < 亨 > đọc là hanh khô (nghĩa là khô hanh thông) mà cũng gọi là hưởng) nghĩa là hưởng dụng, dâng, yến tiệc, lễ lớn) Chu Hi gọi là triều hiến. R.Wilhem hiểu là mang đất đai của cải dâng thiên tử, hoặc mang lại dân chúng.
Chúng tôi theo Phan Bội Châu mà dịch nhỏng trên. Hào 3 này dương cương đắc chính, đứng trên cùng nội quái, cho nên ví với một bậc công; ở vào thời Đại hữu tất có nhiều đất đai, nhân dân; nên bậc thiên tử cũng nể, tới dự tiệc bởi vì vị công đó đãi. Những phải là người quân tử, có đức hạnh, ko kiêu, mới làm nlỗi vậy được; còn hàng tiểu nhân, thấy thiên tử tới nhà mình càng kiêu căng, xa xỉ thì không đương nổi danh dự đó, mà chỉ hại thôi (tiểu nhân hại dã – lời Tiểu tượng truyện)
4.
九四: 匪其彭, 无咎．
Cửu tứ: phỉ kỳ bành, vô cữu.
Dịch: Hão, dương: đừng tạo ra vẻ thịnh vượng (khoe của, sống thanh lịch quá) thì không có lỗi.
Giảng: Chữ bành < 彭 > ở trên đây, Trình tử phát âm là thịnh vượng; Phan Bội Châu dẫn câu “Hành nhân bành bành” vào Kinc Thi mà phát âm là rầm rộ. Chúng tôi châm chcầu hai nghĩa đó mà dịch nlỗi bên trên.
Hào này ở địa vị cao, gần hào 5, mà bất trung , bất chính, e có họa tới địa điểm, buộc phải Hào từ khulặng phải khiêm tốn, tiết kiệm. Tiểu tượng truyện cũng khuyên phải phân biệt thị phi họa phúc cho rành thì mới khỏi lỗi.
5.
六五: 厥孚交如, 威如, 吉．
Lục ngũ: quyết phu giao như, uy hệt như, cát.
Dịch: Hào 5, âm: Lấy đức tin, chí hành mà giao thiệp, và phải có uy thì xuất xắc.
Giảng: Hào này ở vị chí tôn, đượccả 5 hào dương theo, đề xuất phải mang đức tin, lòng chí thành mà đối đãi với người dưới. Nhưng vì là âm, nên ngại rằng quá nhu, phải Hào từ khuyên phải có chút uy mới được.
Tiểu tượng truyện cơ hồ phát âm khác, bảo phải dùng uy vũ, đừng khinc dị mà phải phòng bị đạo tắc (uy hệt như bỏ ra cát, dị nhi vô bị dã) .
6.
上九: 自天祐之, 吉, 无不利．
Thượng cửu: tự thiên hựu chi, cát, vô bất lợi.
Dịch: hào bên trên cùng, dương : tự trời giúp mang lại, xuất xắc, ko có gì mà chẳng lợi.
Giảng: Ở thời Đại hữu, thịnh trị, hào dương cưng cửng này ở trên cùng mà chịu hạ mình theo hào 5, chỉ vì 5 có đức thành tín; nlỗi vậy là không kiêu, tuy thịnh mà ko đầy tràn, nên được trời giúp đến, hóa giỏi, chứ lẽ thường hào cuối cùng, Đại hữu đã đến màn cuối, khó mà xuất xắc được.
Khổng tử gọi tới hào này bảo: “Trời sở dĩ giúp mang lại là vì thuận với đạo trời; người sở dĩ giúp đến là vì có lòng thành tín” . Ông muốn nói hào 5 được các hào khác giúp là vì có lòng thành tín; còn hào trên cùng được trời giúp vì thuận với đạo trời: trọng người hiền (hào 5) ko kiêu.
Quẻ này khuyên ổn chúng ta sống vào chình ảnh giàu có, phải khiêm, kiệm: giao thiệp với người , nên chí thành.
Phan Bội Châu nhận xét rằng vào 64 quẻ , không quẻ nào tốt đều nhỏng quẻ này: hào 1, 2, 3 đều không có lỗi, hào 4 được hanh thông, hào 5 xuất xắc, hào 6 đã xuất xắc hơn nữa, “ko có gì mà chẳng lợi”. Ngay đến quẻ Càn, quẻ Thái hào cuối cùng cũng xấu, kém quẻ này. Đại hữu chính là thời thịnh trị sau thời đại đồng.
